بررسی مدل علیتی متغیرهای خانواده، ادراک خود نوجوانان و اختلال سلوک

مقدمه: در سال‌های اخیر بررسی نقش متغیرهای میانجی در کنار متغیرهای خانواده مورد توجه محققان قرار گرفته است. هدف تحقیق حاضر، بررسی رابطه متغیرهای خانواده (مشکلات روانی، شیوه فرزند‌پروری، رضایت زناشویی)، «ادراک خود» نوجوانان و بروز اختلال سلوک در نوجوانان است. روش کار: جامعه مورد بررسی، والدین و نوجوانان دختر و پسر عادی و مبتلا به اختلال سلوک ساکن در شهر تهران می‌باشد. نمونه شامل 57 نوجوان و والدین آنها (28 نفر گروه اختلال سلوک و 29 نفر گروه عادی) بود. روش نمونه‌گیری از طریق نمونه در دسترس انتخاب شد. والدین آزمودنی‌ها فرم کوتاه شده پرسش‌نامه شخصیتی مینه‌سوتا، پرسش‌نامه شیوه فرزندپروری و پرسش‌نامه رضایت زناشویی انریچ را پاسخ دادند. نوجوانان گروه عادی و اختلال سلوک نیز فرم مصاحبه «ادراک خود» را پاسخ دادند. یافته‌ها: نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد بین اختلال سلوک و مشکلات روانی والدین، سبک فرزندپروری والدین و ادراک خود نوجوانان رابطه معنادار وجود دارد. ترتیب مؤلفه‌های متغیرهای خانواده و «ادراک خود» نوجوانان در تعیین اختلال سلوک با استفاده از تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام عبارتند از: اسکیزوفرنیای پدر، بُعد تداوم «ادراک خود»، بُعد اجتماعی «ادراک خود»، افسردگی پدر، پارانویای پدر، سبک مستبدانه پدر، سبک مستبدانه مادر و سبک مقتدرانه پدر. همچنین تحلیل میسر انجام شده نشان داد متغیر «ادراک خود» میان متغیرهای پیش‌بین و متغیر ملاک، نقش تعدیل‌کننده ایفا می‌کند. نتیجه‌گیری: در سبب‌شناسی اختلال سلوک، متغیر میانجی «ادراک خود» نقش مهمی دارد. اختلال روانی و سبک فرزند‌پروری والدین از طریق اثرگذاری بر «ادراک خود» نوجوانان، پیش‌آمادگی اختلال سلوک در فرزندان را افزایش می‌دهد. اختلال روانی و سبک رفتاری مستبدانه پدر بیش از مادر در بروز اختلال سلوک نقش دارد.